Oficjalny portal Urzędu Gminy Kruklanki

Jurkowo
Wieś została założona 12 lipca 1713 r. w ramach osadnictwa szkatułowego. Mieszkańcy od początku należeli do parafii w Kruklankach. Już w 1781 r. powstała tutaj szkoła[1]. Zatrudniała ona jednego nauczyciela i uczęszczało do niej ok. 50 dzieci[2]. W spisie powszechnym z 1785 r. Jurkowo (Jurkowen) wymienione zostało, jako wieś królewska o powierzchni 13 łanów (ok. 218,4 ha)[3]. Obszar Jurkowa sukcesywnie się zwiększał, ponieważ na przełomie XVIII/XIX w. wynosił już 16 łanów (ok. 268,8 ha)[4]. W połowie XIX w. wieś liczyła 1130 mórg (ok. 288,15 ha). Wówczas Jurkowo zamieszkiwało 138 osób, zaś sołtysem był niejaki Sterlo[5].
W dniu 15 września 1908 r. została otwarta linia kolejowa Kruklanki – Olecko. Przebiegała ona przez Jurkowo, gdzie znajdował się dworzec. Linia przestała istnieć w 1945 r. Do dzisiejszych czasów we wsi zachował się budynek dworca kolejowego[6]. Lokalizacja dworca przyczyniła się do zwiększenia się w Jurkowie w okresie międzywojennym ruchu turystycznego. Mieczysław Orłowicz wspominał, że był to doskonały punkt wyjścia do zwiedzania Puszczy Boreckiej. Szczególnie polecał on wyprawy z Jurkowa do rezerwatu cisów, a także do oddalonej 12 km na północ gospody „Leśny Zakątek” (Waldkater), która zlokalizowana była w miejscu dawnej huty szkła[7]. W 1939 r. Jurkowo liczyło 354 mieszkańców. Rok wcześniej zmieniona została nazwa z Jorkowen na Jorken[8].
Po II wojnie światowej wieś należała do gromady Boćwinka i sołectwa Możdżany. Z inicjatywy mieszkańców w czynie społecznym wybudowano remizę straży pożarnej[9]. W 1947 r. została otwarta polska szkoła. Warto nadmienić, że przed II wojną światową w miejscowej szkole mieściła się okazała ekspozycja znalezionych w okolicy archeologicznych artefaktów wśród których dominowały narzędzia z neolitu[10]. Jesienią 1944 r. w obawie przed zniszczeniem przez Armię Czerwoną ekspozycja podobno została zakopana na terenie szkoły[11].
W 1946 r. Komisja Ustalenia Nazw Miejscowości dokonała zmiany z niemieckiego Jorken na Jurkowo Węgorzewskie. Drugi człon nazwy nadany przez Komisję wydawał się jednak nie do końca zrozumiały, ponieważ wieś jest położona od Węgorzewa 32 km, a poza tym w całym ówczesnym województwie olsztyńskim nie było drugiego Jurkowa. W 2010 r. oficjalnie dokonano zmiany nazwy z Jurkowo Węgorzewskie na Jurkowo[12]. Warto w tym miejscu wspomnieć, że nazwa Jurkowo została odnotowana przez Wojciecha Kętrzyńskiego w 1879 r., co jest dobrą kontynuacją historycznej tradycji[13].
 
Jurkówko
Osada po raz pierwszy pojawia na mapach w 1870 r. jako leśnictwo Borki (U. F. Borken)[14]. Od początku XX w., aż do 1945 r. leśniczówka funkcjonowała pod niemiecką nazwą Hagenhorst[15]. Po II wojnie światowej leśnictwo przyjęło nazwę Sarnianka. Od 1952 r. występuje osada leśna Jurkówko.
Wolisko
Po raz pierwszy informacja o osadzie leśnej Wolisko (Wallischko) pojawia się w 1785r., kiedy to wymienione zostało podleśnictwo w królewskich Lasach Boreckich. Liczyło ono 2 łany (ok. 33,6 ha)[16]. W XIX w. funkcjonowała tu leśniczówka. W spisie z 1857 r. wymieniony został leśniczy Ritter. Osada leśna w Wolisku liczyła wtedy 11 mieszkańców, którzy należeli do parafii oraz okręgu pocztowego w Kruklankach[17].
 
Etymologia
Jurkowo prawdopodobnie pochodzi od nazwiska zasadźcy. Na Mazurach w tym czasie w dokumentach wzmiankowani są Jurkowicze. Z kolei Jurkówko to tzw. „nazwa służebna” w odniesieniu do pobliskiego Jurkowa, które są wsią większą. Niemiecka nazwa Hagenhorst to połączenie dwóch wyrazów Der Hag – „ogrodzenie”, „żywopłot” i der Horst – „zrąb”, „gniazdo”. Nazwa jeziora Wolisko (Waliszke  See) pojawia się już w 1576 r. na mapie Kaspra Hennenbergera[18]. Nie jest wykluczone, że ma ono staropruski rodowód i pochodzi od wyrazu liszka (liskas, liscis) oznaczającego „obozowisko”[19].
 
 
 
 
 


Sołtys: Jolanta Lichacz